Ο σταυρός ο διωγμός η θλίψη ο πειρασμός είναι ο κλήρος της Εκκλησίας και του αληθινού Χριστιανού. Δεν υπάρχει ορθόδοξη Εκκλησία που να μην έζησε τον δικό της διωγμό. Αλλά ούτε και υπήρξε άγιος που να μην πέρασε από το δικό του καμίνι των θλίψεων, των διωγμών, των πειρασμών.
Μια συγκλονιστική σταυρική μαρτυρία είναι και αυτής της μορφής του οσίου Λουκά αρχιεπισκόπου Συμφερουπόλεως και Κριμαίας του ιατρού καθηγητού τοπογραφικής ανατομίας και χειρουργικής. Ανθρωπος με σπάνια ταλέντα και πνευματικά χαρίσματα, με εκπληκτική επιστημονική κατάρτιση, διακόνησε τον άνθρωπο ως ποιμένας και γιατρός, με αξιοθαύμαστη αυταπάρνηση και αγάπη.
Dienstag, 23. Oktober 2007
Ο βίος του Αγίου Λουκά
Ο Άγιος Λουκάς Συμφερουπόλεως και Κριμαίας (κοσμικό όνομα Валентин Феликсович Войно-Ясенецкий, Βαλεντίν Βόϊνο-Γιασενέτσκι) είναι άγιος της Ορθόδοξης Ουκρανικής Εκκλησίας. Ήταν Καθηγητής - Χειρούργος.
Γεννήθηκε το 1877 στο Κέρτς της Κριμαίας. Παντρεύτηκε τη νοσοκόμα Άννα Βασιλίγιεβνα με την οποία απέκτησαν 4 παιδιά. Σε ηλικία 38 ετών έχασε τη σύζυγό του από φυματίωση. Δεν ξαναπαντρεύτηκε, και επισκεπτόταν τον τάφο της συχνά όταν το επέτρεπαν οι συνθήκες της ταραχώδους ζωής του.
Το 1920 εξελέγη καθηγητής της ανατομίας και χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο της Τασκένδης. Σε όλη του τη ζωή ήταν από λίγο έως εξαιρετικά φτωχός, καθώς είτε ο μισθός του ήταν μικρός, είτε βρισκόταν στη φυλακή, είτε όταν του πρόσφεραν χρήματα για κάποια θεραπεία υποδείκνυε άλλα πρόσωπα και ζητούσε τα χρήματα να δοθούν απ' ευθείας σε αυτά.
Ο άγιος Λουκάς ως ιατρός δημοσίευσε σαράντα επιστημονικά έργα. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα πρώτα 12 χρόνια της δραστηριότητάς του είχε ήδη δημοσιεύσει τα δεκαεννέα από τα σαράντα έργα του. Τον απασχολούσε πολύ η γενική αναισθησία, που όπως έλεγε, την εποχή εκείνη «ήταν πολύ πιο επικίνδυνη από την ίδια τη χειρουργική επέμβαση». Γύρω στο 1909 κατάφερε να βρει έναν απλό και σίγουρο μαζί τρόπο να γίνεται ένεση στο σημείο εξόδου του ισχιακού νεύρου από τον κλωβό της λεκάνης, και τρόπο εφαρμογής της μεθόδου αυτής της τοπικής αναισθησίας στην άκρα χείρα. Με τη δική του μέθοδο έκανε 538 εγχειρήσεις με μεγάλη επιτυχία. Τότε ήταν 33 ετών.
Έκανε μεγάλες ανακαλύψεις σε αντίξοες συνθήκες. Το επαρχιακό νοσοκομείο του χωριού Ρομάνοφκα - οι κάτοικοι του οποίου μεθούσαν συχνά δημιουργώντας αιματηρά επεισόδια, ενώ ασθένειες σύφιλης και πνευμονίας θέριζαν τον πληθυσμό - δεχόταν κάθε χρόνο 31.640 ασθενείς, σύμφωνα με τα επίσημα έγγραφα. Οι γιατροί δέχονταν 25-30 ασθενείς την ώρα, και πολλές φορές παραπάνω. Οι χώροι ήταν φρικτοί, μικροί και αποπνικτικοί, ώστε πολλοί λιποθυμούσαν, και στο ίδιο δωμάτιο τρεις γιατροί δέχονταν ταυτόχρονα τρεις διαφορετικούς ασθενείς. Έπειτα από τη βάρδια στο νοσοκομείο έπρεπε να επισκέπτονται με το άλογο τα χωριά, να εξετάζουν ασθενείς και να κάνουν επιτόπου χειρουργικές επεμβάσεις. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ο Βαλεντίν εργαζόταν εντατικά στα εξωτερικά ιατρεία, περιόδευε στα χωριά και ανέλαβε και το χειρουργικό τμήμα. Μέσα σ' ένα χρόνο έκανε 300 χειρουργικές επεμβάσεις, την εμπειρία από τις οποίες δημοσίευσε σε μια μικρή μελέτη. Παράλληλα κατά την περίοδο των αδειών του στη Μόσχα συνέχιζε τις μελέτες του για την τοπική αναισθησία. Γράφει ο ίδιος:
«Δούλευα από το πρωί ως το βράδυ στο Ινστιτούτο του καθηγητή Καρουζίν και στην έδρα της περιγραφικής ανατομίας. Εκεί μελέτησα περίπου 300 κρανία και βρήκα έναν πρωτόγνωρο τρόπο να γίνεται η ένεση στον δεύτερο κλάδο του τριδύμου νεύρου, στην άμεση έξοδό του από το στρογγύλο τμήμα.»
Ο καθηγητής Όππελ, μαθαίνοντας τις συνθήκες εργασίας του και τις επιστημονικές έρευνες και μελέτες του, έγραψε τα εξής:
«Κάποιος συνάδελφός του μου είπε ότι ο Βόινο-Γιασενέτσκι ζητούσε από τις αρχές να χρηματοδοτήσουν το νοσοκομείο για να αγοραστούν κάποια μηχανήματα. Όταν είδε ότι η απάντηση ήταν αρνητική, αποφάσισε ν' αγοράσει με το φτωχό μισθό του ένα μικροσκόπιο και άλλα μηχανήματα. Έτσι μπορούσε να κάνει τις δικές του αναλύσεις και έρευνες σε μία τόσο πρώιμη εποχή, όταν εμείς αρχίσαμε τέτοιες έρευνες στη δεκαετία του '40!»
Ένα κλασικό έργο του, το οποίο εκδόθηκε το 1934 είναι το βιβλίο Δοκίμια για την χειρουργική των πυογόνων λοιμώξεων, το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Στάλιν, την κορυφαία διάκριση της προπολεμικής Ρωσίας. Το βιβλίο άνοιγε νέους ορίζοντες στην ιατρική της εποχής, και παρότι στις τρεις πρώτες εκδόσεις κυκλοφόρησε σε 60.000 αντίτυπα, κάθε φορά χρειαζόταν να ανατυπωθεί. Ο καθηγητής Ζήκωφ έγραφε το 1954:
«Τα βιβλία του Βόινο-Γιασενέτσκι είχαν μεγάλη σημασία για μας τους μελλοντικούς επιστήμονες. Είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον διότι συνοδεύονταν από σκίτσα και φωτογραφίες κι έτσι είχαμε καλύτερη εικόνα για το πώς εφαρμόζονται στην πράξη οι μέθοδοί του. Ο ίδιος είχε φωτογραφική μηχανή και φωτογράφιζε την πορεία της εγχείρησης όταν χρειαζόταν. Τα σκίτσα του ήταν αξιοθαύμαστα. Εδώ έβλεπες πόσο καλός ζωγράφος ήταν και με πόση ακρίβεια ζωγράφιζε τα διάφορα όργανα του ανθρώπου.»
Όμως στο βιβλίο αυτό δεν φαινόταν μόνο η επιστημονική κατάρτιση του συγγραφέα, αλλά και η αγάπη του για τους ασθενείς. Σε ένα σημείο γράφει:
«Ξεκινώντας την εξέταση, ο γιατρός πρέπει να έχει υπόψη του όχι μόνο την κοιλιακή χώρα, αλλά τον ασθενή εξ ολοκλήρου, τον οποίο δυστυχώς οι γιατροί συνήθως αποκαλούν 'περίπτωση'. Ο άνθρωπος φοβάται και είναι απελπισμένος, η καρδιά του σπαρταρά, όχι μόνο με την κυριολεκτική σημασία της λέξης, αλλά και με τη μεταφορική της σημασία. Γι' αυτό πρέπει να δυναμώσετε την καρδιά του όχι μόνο με κάμφορα ή digulen, αλλά πρέπει να απαλλάξετε τον ασθενή από το άγχος και την ψυχολογική φόρτιση. Ο ασθενής δεν πρέπει να δει το χειρουργικό τραπέζι, τα έτοιμα εργαλεία, τους ανθρώπους με ιατρικές μπλούζες, με τις μάσκες στα πρόσωπα και τα γάντια στα χέρια. Κοιμήστε τον εκτός του χώρου του χειρουργείου. Επίσης φροντίστε να είναι ζεστός καθ' όλη τη διάρκεια της εγχειρήσεως, διότι είναι πάρα πολύ σημαντικό.»
Οι κριτικές γι' αυτό το βιβλίο είναι ενθουσιώδεις ακόμα και στα πρόσφατα χρόνια.
Ο άγιος Λουκάς ήταν πάντοτε πιστός Χριστιανός. Δεν έχανε λειτουργία και παρακολουθούσε όρθιος όλες τις παννυχίδες και τους όρθρους, τα Σάββατα, τις Κυριακές και τις ημέρες των ορθοδόξων γιορτών. Στο χειρουργείο είχε πάντα την εικόνα της Παναγίας μπροστά στην οποία προσευχόταν για λίγα λεπτά πριν από κάθε επέμβαση. Έπειτα, μ' ένα βαμβάκι ποτισμένο στο ιώδιο, έκανε το σημείο του σταυρού στο σώμα του ασθενούς, εκεί που θα γινόταν η τομή. Μόνο μετά από αυτά έλεγε με επισημότητα «το νυστέρι». Οι άθεοι συνάδελφοί του γρήγορα τον συνήθιζαν και δεν έδιναν σημασία, ενώ οι θρησκευόμενοι τα έβρισκαν αυτά πολύ φυσικά.
Όμως στις αρχές του 1920 μια από τις επιτροπές ελέγχου του νοσοκομείου όπου εργαζόταν τότε, έδωσε εντολή να ξεκρεμάσουν την εικόνα της Παναγίας, με αποτέλεσμα ο άγιος Λουκάς να αρνείται να μπει στο χειρουργείο. Παράλληλα η σύζυγος ενός από τα στελέχη του κόμματος εισήχθη στο νοσοκομείο ως έκτακτο περιστατικό, και ζητούσε να χειρουργηθεί μόνο από τον Βόινο-Γιασενέτσκι, κι έτσι ο σύζυγός της του υποσχέθηκε ότι αν η εγχείρηση γινόταν, την επόμενη μέρα η εικόνα θα ήταν στη θέση της. Η εγχείρηση έγινε κι ήταν επιτυχής, και ο σύζυγος της άρρωστης κράτησε την υπόσχεσή του.
Το 1921 ο Βαλεντίν Βόινο-Γιασενέτσκι χειροτονήθηκε ιερέας και αργότερα (1923) Επίσκοπος Τασκένδης. Από τότε συνδύαζε ποιμαντικά και ιερατικά καθήκοντα. Παρέμεινε αρχίατρος του Γενικού Νοσοκομείου Τασκένδης, χειρουργούσε καθημερινά και παρέδιδε μαθήματα στην Ιατρική Σχολή, πάντα με το ράσο και το σταυρό του. Από το 1922 και μέχρι την τελευταία του πνοή γνώρισε συλλήψεις, βασανιστήρια, εξορίες και κακουχίες. Φυλακίστηκε και εξορίστηκε συνολικά έντεκα χρόνια. Σε όλο αυτό το διάστημα εξασκούσε την ιατρική βοηθώντας όσους είχαν ανάγκη.
Οι λόγοι των διώξεών του ήταν, οι γενικοί διωγμοί κατά των Ορθοδόξων και η ιδιαίτερη άρνηση του επισκόπου Λουκά να υποστηρίξει τη «Ζωντανή Εκκλησία», ένα εκκλησιαστικό πραξικόπημα μέσω του οποίου το σοβιετικό καθεστώς προσπαθούσε να ελέγξει τους πιστούς. Σοβαρό λόγο έπαιξε και η αντιπάθεια ενός κομματικού στελέχους ονόματι Πέτερς, ο οποίος ήθελε να καταδικάσει σε θάνατο κάποιους γιατρούς που αντιμετώπιζαν κατηγορίες αδιαφορίας απέναντι σε ασθενείς, αλλά στην πολύκροτη δίκη που ακολούθησε δεν τα κατάφερε, εξαιτίας της κατάθεσης του επισκόπου Λουκά. Οι ταλαιπωρίες αυτές ουσιαστικά κατέστρεψαν την υγεία του αγίου Λουκά, ο οποίος τα τελευταία 9 έτη της ζωής του ήταν τυφλός από γλαύκωμα.
Στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου διεύθυνε το στρατιωτικό νοσοκομείο του Κρασνογιάρσκ, ενώ ήταν και επίσκοπος της πόλης αυτής. Από το 1946 μέχρι το 1961 που πέθανε, ήταν μητροπολίτης της Συμφερούπολης. Παράλληλα το 1947 του απαγορεύθηκε να μιλά στους φοιτητές, σταμάτησαν να τον καλούν στα ιατρικά συμβούλια και τον απέλυσαν από ιατρικό σύμβουλο, επειδή «γνώριζαν ότι δεν είχε καθαρό παρελθόν: φυλακές, εξορίες, κηρύγματα» κι επειδή αρνιόταν να πηγαίνει χωρίς το ράσο και το σταυρό του στην εργασία του και σε αυτές τις εκδηλώσεις. Καθώς όμως εκείνος ενδιαφερόταν για τον ανθρώπινο πόνο έβγαλε ανακοίνωση ότι «δέχεται καθημερινά εκτός Κυριακών και εορτών, κάθε άνθρωπο που θέλει τη βοήθειά του» με αποτέλεσμα να καταφθάνουν στο διαμέρισμά του καθημερινά αμέτρητοι άνθρωποι απ' όλη την Κριμαία.
Σημεία αγιότητας:
Ο αρχιεπίσκοπος Λουκάς φέρεται από τους πιστούς να εμφάνισε πολλά πνευματικά χαρίσματα όσο ακόμα ζούσε. Υπάρχουν καταγεγραμμένες μαρτυρίες ασθενών, ότι έκανε ορθή διάγνωση της ασθένειάς τους με το που τους έβλεπε, ενώ άλλοι γιατροί που τους είχαν εξετάσει τους έβρισκαν υγιείς. Πολλοί έχουν επίσης δηλώσει ότι διαπίστωσαν ότι είχε διορατικό χάρισμα, κι άλλοι ότι τους θεράπευσε με την προσευχή του, ιδίως κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του που δεν έβλεπε πλέον για να χειρουργεί.
Η κοίμηση και η αγιοποίησή του:
Σε μεγάλη ηλικία ευλογεί τους πιστούς
Εκοιμήθη στις 11 Ιουνίου του 1961. Οι αρχές απαγόρευσαν την εκφορά του νεκρού με τα πόδια από τους κεντρικούς δρόμους της πόλης, πράγμα που προκάλεσε τη λαϊκή αγανάκτηση ακόμα και των αλλοδόξων. Τελικά οι αρχές αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, η εκφορά έγινε στην κεντρική λεωφόρο της Συμφερούπολης και διήρκεσε τρισήμιση ώρες. Τη νεκρική πομπή ακολούθησε πλήθος κόσμου, η κυκλοφορία σταμάτησε, ενώ τα μπαλκόνια, οι ταράτσες και τα δέντρα ακόμα, ήταν γεμάτα ανθρώπους. Παράλληλα φέρεται να σημειώθηκε ένα παράδοξο γεγονός, με ένα σμήνος περιστεριών που έκανε επί ώρες κύκλους πάνω από το λείψανο μέχρις ότου η πομπή έφτασε στο νεκροταφείο. Τον Νοέμβριο του 1995 ανακηρύχτηκε άγιος με απόφαση της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, αφού πρώτα ειδική επιτροπή ασχολήθηκε με τη ζωή, τα έργα και τα θαύματά του τα οποία καταγράφονταν και μετά τον θάνατό του. Στις 17 Μαρτίου 1996 έγινε η ανακομιδή των λειψάνων του από τον αρχιεπίσκοπο Λάζαρο και μέλη της επιτροπής, μπροστά σε 40.000 περίπου παρευρισκόμενους. Λέγεται ότι βρέθηκαν η καρδιά του και τμήματα του εγκεφάλου του αδιάφθορα ενώ άρρητος ευωδία εξερχόταν από τα λείψανά του. Το ίδιο έτος αποφασίστηκε να διοργανώνεται κάθε χρόνο Ιατρικό Συνέδριο στην Συμφερούπολη σε συνεργασία της Ιερά Μητροπόλεως με το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Κριμαίας προς τιμήν του.
Η μνήμη του γιορτάζεται στις 11 Ιουνίου.
Γεννήθηκε το 1877 στο Κέρτς της Κριμαίας. Παντρεύτηκε τη νοσοκόμα Άννα Βασιλίγιεβνα με την οποία απέκτησαν 4 παιδιά. Σε ηλικία 38 ετών έχασε τη σύζυγό του από φυματίωση. Δεν ξαναπαντρεύτηκε, και επισκεπτόταν τον τάφο της συχνά όταν το επέτρεπαν οι συνθήκες της ταραχώδους ζωής του.
Το 1920 εξελέγη καθηγητής της ανατομίας και χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο της Τασκένδης. Σε όλη του τη ζωή ήταν από λίγο έως εξαιρετικά φτωχός, καθώς είτε ο μισθός του ήταν μικρός, είτε βρισκόταν στη φυλακή, είτε όταν του πρόσφεραν χρήματα για κάποια θεραπεία υποδείκνυε άλλα πρόσωπα και ζητούσε τα χρήματα να δοθούν απ' ευθείας σε αυτά.
Ο άγιος Λουκάς ως ιατρός δημοσίευσε σαράντα επιστημονικά έργα. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα πρώτα 12 χρόνια της δραστηριότητάς του είχε ήδη δημοσιεύσει τα δεκαεννέα από τα σαράντα έργα του. Τον απασχολούσε πολύ η γενική αναισθησία, που όπως έλεγε, την εποχή εκείνη «ήταν πολύ πιο επικίνδυνη από την ίδια τη χειρουργική επέμβαση». Γύρω στο 1909 κατάφερε να βρει έναν απλό και σίγουρο μαζί τρόπο να γίνεται ένεση στο σημείο εξόδου του ισχιακού νεύρου από τον κλωβό της λεκάνης, και τρόπο εφαρμογής της μεθόδου αυτής της τοπικής αναισθησίας στην άκρα χείρα. Με τη δική του μέθοδο έκανε 538 εγχειρήσεις με μεγάλη επιτυχία. Τότε ήταν 33 ετών.
Έκανε μεγάλες ανακαλύψεις σε αντίξοες συνθήκες. Το επαρχιακό νοσοκομείο του χωριού Ρομάνοφκα - οι κάτοικοι του οποίου μεθούσαν συχνά δημιουργώντας αιματηρά επεισόδια, ενώ ασθένειες σύφιλης και πνευμονίας θέριζαν τον πληθυσμό - δεχόταν κάθε χρόνο 31.640 ασθενείς, σύμφωνα με τα επίσημα έγγραφα. Οι γιατροί δέχονταν 25-30 ασθενείς την ώρα, και πολλές φορές παραπάνω. Οι χώροι ήταν φρικτοί, μικροί και αποπνικτικοί, ώστε πολλοί λιποθυμούσαν, και στο ίδιο δωμάτιο τρεις γιατροί δέχονταν ταυτόχρονα τρεις διαφορετικούς ασθενείς. Έπειτα από τη βάρδια στο νοσοκομείο έπρεπε να επισκέπτονται με το άλογο τα χωριά, να εξετάζουν ασθενείς και να κάνουν επιτόπου χειρουργικές επεμβάσεις. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ο Βαλεντίν εργαζόταν εντατικά στα εξωτερικά ιατρεία, περιόδευε στα χωριά και ανέλαβε και το χειρουργικό τμήμα. Μέσα σ' ένα χρόνο έκανε 300 χειρουργικές επεμβάσεις, την εμπειρία από τις οποίες δημοσίευσε σε μια μικρή μελέτη. Παράλληλα κατά την περίοδο των αδειών του στη Μόσχα συνέχιζε τις μελέτες του για την τοπική αναισθησία. Γράφει ο ίδιος:
«Δούλευα από το πρωί ως το βράδυ στο Ινστιτούτο του καθηγητή Καρουζίν και στην έδρα της περιγραφικής ανατομίας. Εκεί μελέτησα περίπου 300 κρανία και βρήκα έναν πρωτόγνωρο τρόπο να γίνεται η ένεση στον δεύτερο κλάδο του τριδύμου νεύρου, στην άμεση έξοδό του από το στρογγύλο τμήμα.»
Ο καθηγητής Όππελ, μαθαίνοντας τις συνθήκες εργασίας του και τις επιστημονικές έρευνες και μελέτες του, έγραψε τα εξής:
«Κάποιος συνάδελφός του μου είπε ότι ο Βόινο-Γιασενέτσκι ζητούσε από τις αρχές να χρηματοδοτήσουν το νοσοκομείο για να αγοραστούν κάποια μηχανήματα. Όταν είδε ότι η απάντηση ήταν αρνητική, αποφάσισε ν' αγοράσει με το φτωχό μισθό του ένα μικροσκόπιο και άλλα μηχανήματα. Έτσι μπορούσε να κάνει τις δικές του αναλύσεις και έρευνες σε μία τόσο πρώιμη εποχή, όταν εμείς αρχίσαμε τέτοιες έρευνες στη δεκαετία του '40!»
Ένα κλασικό έργο του, το οποίο εκδόθηκε το 1934 είναι το βιβλίο Δοκίμια για την χειρουργική των πυογόνων λοιμώξεων, το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Στάλιν, την κορυφαία διάκριση της προπολεμικής Ρωσίας. Το βιβλίο άνοιγε νέους ορίζοντες στην ιατρική της εποχής, και παρότι στις τρεις πρώτες εκδόσεις κυκλοφόρησε σε 60.000 αντίτυπα, κάθε φορά χρειαζόταν να ανατυπωθεί. Ο καθηγητής Ζήκωφ έγραφε το 1954:
«Τα βιβλία του Βόινο-Γιασενέτσκι είχαν μεγάλη σημασία για μας τους μελλοντικούς επιστήμονες. Είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον διότι συνοδεύονταν από σκίτσα και φωτογραφίες κι έτσι είχαμε καλύτερη εικόνα για το πώς εφαρμόζονται στην πράξη οι μέθοδοί του. Ο ίδιος είχε φωτογραφική μηχανή και φωτογράφιζε την πορεία της εγχείρησης όταν χρειαζόταν. Τα σκίτσα του ήταν αξιοθαύμαστα. Εδώ έβλεπες πόσο καλός ζωγράφος ήταν και με πόση ακρίβεια ζωγράφιζε τα διάφορα όργανα του ανθρώπου.»
Όμως στο βιβλίο αυτό δεν φαινόταν μόνο η επιστημονική κατάρτιση του συγγραφέα, αλλά και η αγάπη του για τους ασθενείς. Σε ένα σημείο γράφει:
«Ξεκινώντας την εξέταση, ο γιατρός πρέπει να έχει υπόψη του όχι μόνο την κοιλιακή χώρα, αλλά τον ασθενή εξ ολοκλήρου, τον οποίο δυστυχώς οι γιατροί συνήθως αποκαλούν 'περίπτωση'. Ο άνθρωπος φοβάται και είναι απελπισμένος, η καρδιά του σπαρταρά, όχι μόνο με την κυριολεκτική σημασία της λέξης, αλλά και με τη μεταφορική της σημασία. Γι' αυτό πρέπει να δυναμώσετε την καρδιά του όχι μόνο με κάμφορα ή digulen, αλλά πρέπει να απαλλάξετε τον ασθενή από το άγχος και την ψυχολογική φόρτιση. Ο ασθενής δεν πρέπει να δει το χειρουργικό τραπέζι, τα έτοιμα εργαλεία, τους ανθρώπους με ιατρικές μπλούζες, με τις μάσκες στα πρόσωπα και τα γάντια στα χέρια. Κοιμήστε τον εκτός του χώρου του χειρουργείου. Επίσης φροντίστε να είναι ζεστός καθ' όλη τη διάρκεια της εγχειρήσεως, διότι είναι πάρα πολύ σημαντικό.»
Οι κριτικές γι' αυτό το βιβλίο είναι ενθουσιώδεις ακόμα και στα πρόσφατα χρόνια.
Ο άγιος Λουκάς ήταν πάντοτε πιστός Χριστιανός. Δεν έχανε λειτουργία και παρακολουθούσε όρθιος όλες τις παννυχίδες και τους όρθρους, τα Σάββατα, τις Κυριακές και τις ημέρες των ορθοδόξων γιορτών. Στο χειρουργείο είχε πάντα την εικόνα της Παναγίας μπροστά στην οποία προσευχόταν για λίγα λεπτά πριν από κάθε επέμβαση. Έπειτα, μ' ένα βαμβάκι ποτισμένο στο ιώδιο, έκανε το σημείο του σταυρού στο σώμα του ασθενούς, εκεί που θα γινόταν η τομή. Μόνο μετά από αυτά έλεγε με επισημότητα «το νυστέρι». Οι άθεοι συνάδελφοί του γρήγορα τον συνήθιζαν και δεν έδιναν σημασία, ενώ οι θρησκευόμενοι τα έβρισκαν αυτά πολύ φυσικά.
Όμως στις αρχές του 1920 μια από τις επιτροπές ελέγχου του νοσοκομείου όπου εργαζόταν τότε, έδωσε εντολή να ξεκρεμάσουν την εικόνα της Παναγίας, με αποτέλεσμα ο άγιος Λουκάς να αρνείται να μπει στο χειρουργείο. Παράλληλα η σύζυγος ενός από τα στελέχη του κόμματος εισήχθη στο νοσοκομείο ως έκτακτο περιστατικό, και ζητούσε να χειρουργηθεί μόνο από τον Βόινο-Γιασενέτσκι, κι έτσι ο σύζυγός της του υποσχέθηκε ότι αν η εγχείρηση γινόταν, την επόμενη μέρα η εικόνα θα ήταν στη θέση της. Η εγχείρηση έγινε κι ήταν επιτυχής, και ο σύζυγος της άρρωστης κράτησε την υπόσχεσή του.
Το 1921 ο Βαλεντίν Βόινο-Γιασενέτσκι χειροτονήθηκε ιερέας και αργότερα (1923) Επίσκοπος Τασκένδης. Από τότε συνδύαζε ποιμαντικά και ιερατικά καθήκοντα. Παρέμεινε αρχίατρος του Γενικού Νοσοκομείου Τασκένδης, χειρουργούσε καθημερινά και παρέδιδε μαθήματα στην Ιατρική Σχολή, πάντα με το ράσο και το σταυρό του. Από το 1922 και μέχρι την τελευταία του πνοή γνώρισε συλλήψεις, βασανιστήρια, εξορίες και κακουχίες. Φυλακίστηκε και εξορίστηκε συνολικά έντεκα χρόνια. Σε όλο αυτό το διάστημα εξασκούσε την ιατρική βοηθώντας όσους είχαν ανάγκη.
Οι λόγοι των διώξεών του ήταν, οι γενικοί διωγμοί κατά των Ορθοδόξων και η ιδιαίτερη άρνηση του επισκόπου Λουκά να υποστηρίξει τη «Ζωντανή Εκκλησία», ένα εκκλησιαστικό πραξικόπημα μέσω του οποίου το σοβιετικό καθεστώς προσπαθούσε να ελέγξει τους πιστούς. Σοβαρό λόγο έπαιξε και η αντιπάθεια ενός κομματικού στελέχους ονόματι Πέτερς, ο οποίος ήθελε να καταδικάσει σε θάνατο κάποιους γιατρούς που αντιμετώπιζαν κατηγορίες αδιαφορίας απέναντι σε ασθενείς, αλλά στην πολύκροτη δίκη που ακολούθησε δεν τα κατάφερε, εξαιτίας της κατάθεσης του επισκόπου Λουκά. Οι ταλαιπωρίες αυτές ουσιαστικά κατέστρεψαν την υγεία του αγίου Λουκά, ο οποίος τα τελευταία 9 έτη της ζωής του ήταν τυφλός από γλαύκωμα.
Στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου διεύθυνε το στρατιωτικό νοσοκομείο του Κρασνογιάρσκ, ενώ ήταν και επίσκοπος της πόλης αυτής. Από το 1946 μέχρι το 1961 που πέθανε, ήταν μητροπολίτης της Συμφερούπολης. Παράλληλα το 1947 του απαγορεύθηκε να μιλά στους φοιτητές, σταμάτησαν να τον καλούν στα ιατρικά συμβούλια και τον απέλυσαν από ιατρικό σύμβουλο, επειδή «γνώριζαν ότι δεν είχε καθαρό παρελθόν: φυλακές, εξορίες, κηρύγματα» κι επειδή αρνιόταν να πηγαίνει χωρίς το ράσο και το σταυρό του στην εργασία του και σε αυτές τις εκδηλώσεις. Καθώς όμως εκείνος ενδιαφερόταν για τον ανθρώπινο πόνο έβγαλε ανακοίνωση ότι «δέχεται καθημερινά εκτός Κυριακών και εορτών, κάθε άνθρωπο που θέλει τη βοήθειά του» με αποτέλεσμα να καταφθάνουν στο διαμέρισμά του καθημερινά αμέτρητοι άνθρωποι απ' όλη την Κριμαία.
Σημεία αγιότητας:
Ο αρχιεπίσκοπος Λουκάς φέρεται από τους πιστούς να εμφάνισε πολλά πνευματικά χαρίσματα όσο ακόμα ζούσε. Υπάρχουν καταγεγραμμένες μαρτυρίες ασθενών, ότι έκανε ορθή διάγνωση της ασθένειάς τους με το που τους έβλεπε, ενώ άλλοι γιατροί που τους είχαν εξετάσει τους έβρισκαν υγιείς. Πολλοί έχουν επίσης δηλώσει ότι διαπίστωσαν ότι είχε διορατικό χάρισμα, κι άλλοι ότι τους θεράπευσε με την προσευχή του, ιδίως κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του που δεν έβλεπε πλέον για να χειρουργεί.
Η κοίμηση και η αγιοποίησή του:
Σε μεγάλη ηλικία ευλογεί τους πιστούς
Εκοιμήθη στις 11 Ιουνίου του 1961. Οι αρχές απαγόρευσαν την εκφορά του νεκρού με τα πόδια από τους κεντρικούς δρόμους της πόλης, πράγμα που προκάλεσε τη λαϊκή αγανάκτηση ακόμα και των αλλοδόξων. Τελικά οι αρχές αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, η εκφορά έγινε στην κεντρική λεωφόρο της Συμφερούπολης και διήρκεσε τρισήμιση ώρες. Τη νεκρική πομπή ακολούθησε πλήθος κόσμου, η κυκλοφορία σταμάτησε, ενώ τα μπαλκόνια, οι ταράτσες και τα δέντρα ακόμα, ήταν γεμάτα ανθρώπους. Παράλληλα φέρεται να σημειώθηκε ένα παράδοξο γεγονός, με ένα σμήνος περιστεριών που έκανε επί ώρες κύκλους πάνω από το λείψανο μέχρις ότου η πομπή έφτασε στο νεκροταφείο. Τον Νοέμβριο του 1995 ανακηρύχτηκε άγιος με απόφαση της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, αφού πρώτα ειδική επιτροπή ασχολήθηκε με τη ζωή, τα έργα και τα θαύματά του τα οποία καταγράφονταν και μετά τον θάνατό του. Στις 17 Μαρτίου 1996 έγινε η ανακομιδή των λειψάνων του από τον αρχιεπίσκοπο Λάζαρο και μέλη της επιτροπής, μπροστά σε 40.000 περίπου παρευρισκόμενους. Λέγεται ότι βρέθηκαν η καρδιά του και τμήματα του εγκεφάλου του αδιάφθορα ενώ άρρητος ευωδία εξερχόταν από τα λείψανά του. Το ίδιο έτος αποφασίστηκε να διοργανώνεται κάθε χρόνο Ιατρικό Συνέδριο στην Συμφερούπολη σε συνεργασία της Ιερά Μητροπόλεως με το Κρατικό Πανεπιστήμιο της Κριμαίας προς τιμήν του.
Η μνήμη του γιορτάζεται στις 11 Ιουνίου.
Απολυτίκιο και κοντάκιο του Αγίου
Απολυτίκιο:
«Νέον άγιον, του Παρακλήτου, σε ανέδειξεν, Λουκά η χάρις, εν καιροίς διωγμών τε και θλίψεων· νόσους μεν ως ιατρός εθεραπεύσας, και τας ψυχάς ως ποιμήν καθοδηγήσας· πάτερ τίμιε, εγγάμων τύπος και μοναστών, πρέσβευε σωθήναι τας ψυχάς ημών»
Κοντάκιο:
«Ανεδείχθης ήλιος, νυκτί βαθεία διωγμού, μακάριε, διό και θάλπος νοητόν το εκ Θεού συ εξέχεας χειμαζομένοις, Λουκά πανσεβάσμιε».
«Νέον άγιον, του Παρακλήτου, σε ανέδειξεν, Λουκά η χάρις, εν καιροίς διωγμών τε και θλίψεων· νόσους μεν ως ιατρός εθεραπεύσας, και τας ψυχάς ως ποιμήν καθοδηγήσας· πάτερ τίμιε, εγγάμων τύπος και μοναστών, πρέσβευε σωθήναι τας ψυχάς ημών»
Κοντάκιο:
«Ανεδείχθης ήλιος, νυκτί βαθεία διωγμού, μακάριε, διό και θάλπος νοητόν το εκ Θεού συ εξέχεας χειμαζομένοις, Λουκά πανσεβάσμιε».
Η Παράκληση του Αγίου Λουκά
ΚΑΝΩΝ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΕΡΑ ΗΜΩΝ ΛΟΥΚΑΝ ΤΟΝ IΑΤΡΟΝ ΚΑΙ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΝ ΣΥΜΦΕΡΟΥΠΟΛΕΩΣ ΚΑΙ ΚΡΙΜΑΙΑΣ ΤΟΝ ΡΩΣΟΝ.
Ευλογήσαντος του Ιερέως, το Κύριε εισάκουσον, το Θεός Κύριος και το εξης του Αγίου.
Ηχος δ'. Ο Υψωθείς εν τω Σταυρώ.
Ως Ιεράρχης του Χριστού αιγληφόρος, και ιατρός των ασθενούντων μερόπων, και πρεσβευτής Λουκά προς τον Φιλάνθρωπον, τους επιζητούντας σου, την θεόσδοτον χάριν, μη ελλείπης άγιε, από πάσης ανάγκης, και χαλεπών του βίου αναγκών, διαφυλάττων, ταις θειαις πρεσβείαις σου.
Θεοτοκίον.
Ου σιωπήσωμέν ποτε Θεοτόκε, τα δυναστείας σου λαλειν οι ανάξιοι* ει μη γαρ συ προιστασο πρεσβεύουσα, τις ημας ερρύσατο, εκ τοσούτων κινδύνων; τις δε διεφύλαξεν, εως νυν ελευθέρους; ουκ αποστώμεν Δέσποινα εκ σου σους γάρ δούλους σώζεις, αει εκ παντοίων δεινών.
Ο Ν ' ψαλμός και ο κανών ου η ακροστιχίς.
«Λουκά ιατρέ τους νοσούντας ίασαι. Ιωήλ»
Ωδή α'. Ηχος πλ. δ'. Υγράν διοδεύσας.
Λουκά Αρχιθύτα τον Ιησούν, πάντοτε δυσώπει , υπέρ πάντων ημων λιταίς, νόσων λυτρωθήναι δυσιάτων , και δυσπραγίας του βίου πανόλβιε.
Ορμάς τας ατάκτους των ηδονών , Λουκά και εννοίας , ψυχοφθόρους των γεηρών , τη ση προστασία Ιεράρχα , εκ της ψυχής μου ανάσπασον πρόρριζον.
Υφέρπων δολίως ο πονηρός , προσβάλλει με όντως , αρρωστήμασι τοις δεινοίς , αλλ' ως θεοκίνητος ακέστωρ*, την ιατρείαν Λουκά δος μοι τάχιστα.
Θεοτοκίον.
Καμάτου του σώματος και ψυχής , τους δούλους σου Μήτερ , ελευθέρωσον σαις λιταίς , και χάρισαι πάσι την Ελπίδα , του πλατυσμού καί ανέσεως Δέσποινα .
Ωδή γ'. Ουρανίας αψίδος.
Απορρήτως την χάριν , τα σα οστά δίδωσι , τοις προσερχομένοις εν πίστει , ταύτα ασπάσα-σθαι , εν Σαγματά τη Μονή , και εν τη χώρα Ρωσίας , ως πηγή αείρροος , Λουκά αοίδιμε .
Ιαθήναι λιταίς σου , παρακαλώ άγιε , εκ της ταραχής του νοός μου , και της δειλίας μου , συ γαρ ως εύτολμος , εν τοις καιροίς τοις εσχάτοις , Χριστού την αλήθειαν , Λουκά εκήρυξας .
Αρχιθύτης υπάρχων , εν ουρανώ έπαρον , τας σεπτός σου χείρας θεόφρον , προς τον Φιλάν-θρωπον , απαλλαγήναι με , αμπλακημάτων παντοίων , ως αν την σωτήριον , τρίβον πορεύσωμαι .
Θεοτοκίον.
Τας συμβάσεις του βίου , και δυσμενή σκάνδαλα , τας επιφοράς του βελίαρ , και μηχανήματα , γηίνων θέλγητρα , καί των ματαίων ορέξεις , αφ' ημών άπόστησον , Παντοβασίλισσα.
Διάσωσον , ω Ιεράρχα Λουκά τους σε ανυμνούντας , εκ κινδύνων και πονηρών καταστάσεων , και εκ των νόσων κατ' άμφω , σημειοφόρε.
Επίβλεψον , εν ευμενεία Πανύμνητε Θεοτόκε , επί την εμήν χαλεπήν του σώματος κάκωσιν , και ίασαι της ψυχής μου το άλγος .
Αίτησις , και το Κάθισμα.
Πρεσβεία θερμή.
Εν χρόνοις τοίς νυν , Λουκά Αρχιεπίσκοπε , εφάνης πιστοίς , παραμυθία άφατος , διό μη παύση άγιε , συντηρών προμηθεία τη κρείττονι , ως παρρησίαν σχών εν ουρανώ , τους πόθω φωνούντας το σόν όνομα .
Ωδή δ'. Εισακήκοα Κύριε.
Ρίζαν έκκοψον άγιε , της δαιμονικής σαφώς αθεότητος , και Λουκά προς αγαθότητα, ίθυνας ψυχάς των ανυμνούντων σε.
Επί σοι τας ελπίδας μου , έχων Ιεράρχα σεβασμιώτατε , νυσταγμόν της ραθυμίας μου , στή-σαι ο φιλόϋλος εφίεμαι.
Τω φλογμώ παραβάσεων , και ασεβημάτων Λουκά Επίσκοπε , εκτακείσαν την καρδίαν μου , δρόσισον ρανίσι του ελέους σου.
Θεοτοκίον.
Ο υπάρχων αχώρητος , και πληρών τα πάντα Θεός εχώρησεν , εν τη μήτρα σου Πανάμωμε , ον υπέρ ημών αεί ικέτευε.
Ώδή ε' Φώτισον ημάς.
Υψωσον Λουκά , προς την άνωθεν λαμπρότητα , τα νοήματα ημών των εμπαθών , διαλύων αμαρτίας τα φαντάσματα.
Στόνον των ψυχών , και σωμάτων τα αλγήματα , Ιεράρχα ζωηφόροις σου λιταίς , μη ελλιπής ιατρεύσαι των τιμώντων σε.
Νυν εν Σαγματά , τας μερίδας των λειψάνων σου , οι μονάζοντες κατέχοντες Λουκά , ταις ευχαίς σου εκζητούσι την ειρήνευσιν.
Θεοτοκίον.
Ον υπερφυώς , Θεοτόκε απεκύησας , δυσωπούσα μη ελλείπης εσαεί , εκλυτρώσασθαι ημάς εξ απογνώσεως.
Ωδή στ'. Την δέησιν εκχεώ.
Συστήματα πονηρών εκύκλωσαν , τας ψυχάς ημών Λουκά Ιεράρχα , και σαρκικών τα αμέτρητα πάθη , προς ακρασίας τον λάκκον καθέλκουσιν , ημάς τους κράζοντας προς σέ εκ φθοράς τους ικέτας σου λύτρωσον.
Οδήγησον προς λιμένα εύδιον , Ιεράρχα του Χριστού τους πεσόντας , εν κλυδωνίω της ζά-
ζάλης του βίου και εν αβύσσω παγιδων του οφεως ως κεκτημενος προς Θεόν την καλην παρησίαν πανεύφημε. Δόξα Πατρί… Υπαρχων τωνλογισμών αναπλεως Ιεραρχα πολυφρόντιδος βιου και μερίμνων καθ' εκάστην ο τάλας εν ηδοναίς ψυχοφθόροις του σώματος εκ βαθους αίρω την φωνήν προς το θείον με φως καθοδηγησον. Και νύν… Νυν βαρει των εμπαθών πταισμάτων μου καλυφθησα η καρδία μου σθενει, και μη τολμών ατενίσαι προς ύψος του ουρανού Θεοτόκε ο άσωτος αιτούμαι αφεσιν κακών πανσενει σου πρεσβεία Θεόνυμφε. Διάσωσον ω Ιεράρχα Λουκά τους σε ανυμνούντας εκ κινδύνων και πονηρών καταστάσεων και εκ των νόσων κατ' άμφω σημαιοφόρε. Άχραντε η δια λόγου τον Λόγον ανερμηνεύτως, έπ' εσχάτων των ημερών τεκούσα δυσώπησον, ως έχουσα μητρικήν παρρησίαν. Αίτησις και το Κοντάκιον. Ήχος β'. Τοις των αιμάτων σου. Ως Ιεράρχης Λουκά αξιάγαστε Συμφερουπόλεως πασης ο προεδρος τοις προσιούσιν εν πίστει τη λάρνακα των σων λειψάνων αγίασον χαριτι παρέχων κατ' άμφω την ίασιν. Και ευθύς τό Προκείμενον. Ήχος δ' Δίκαιος ως φοίνιξ ανθήσει, και ωσεί κέδρος η εν τω Λιβάνω πληθυνθήσεται. Στίχος. Πεφυτευμένος εν τω Οίκω Κυρίου, εν ταις αυλαίς του Θεού ημών εξανθήσουσιν. Ευαγγέλιον. Εκ του κατά Λουκάν (ΣΤ΄. 17-19) Τω καιρώ εκείνω ήλθε προς τον Ιησούν όχλος μαθητών αυτού, και πλήθος πολύ λαού, από πάσης της Ιουδαίας και Ιερουσαλήμ και της παραλίου Τύρου και Σιδώνος, οι ήλθαν ακούσαι αυτού, και ιαθήναι από των νόσων αυτών, και οι οχλούμενοι υπό πνευμάτων ακαθάρτων και εθεραπεύοντο. Και πας ο όχλος εζήτει απτεσθαι αυτού∙ ότι δύναμις παρ' αυτού εξήρχετο, και ιάτο πάντας. (Θ΄. 1-2) Συγκαλεσάμενος δε τους δώδεκα Μαθητάς αυτού έδωκεν αυτοίς δύναμιν και εξουσίαν επί πάντα τα δαιμόνια, και νόσους θεραπεύειν. Και απέστειλέν αυτούς κηρύσειν την βασιλείαν του Θεού, και ιάσθαι τους ασθενούντας. (Ι΄. 16-21). Και έλεγεν αυτοίς. Ο ακούν υμών , εμού ακούει∙ και ο αθετών υμάς, εμέ αθετεί∙ ο δε εμέ αθετών , αθετεί τον αποστείλαντά με. Υπέστρεψαν δε οι εβδομήκοντα μετά χαράς , λέγοντες. Κύριε, και τα δαιμόνια υποτάσσεται ημίν εν τω ονόματί σου. Είπε δε αυτοίς. Εθεώρουν τον Σατανάν ως αστραπήν εκ του ουρανού πεσόντα. Ιδού δίδωμι υμίν την εξουσίαν του πατείν επάνω όφεων και σκορπίνων , και επί πάσαν την δύναμιν του εχθρού , και υμάς ου μη αδικήση. Πλήν εν τούτω μη χαίρετε, ότι τα πεύματα υμίν υποτάσσεται∙ χαίρετε δε μάλλον , ότι τα ονόματα υμών εγράφη εν τοίς ουρανοίς. Εν αυτή τη ώρα ηγαλιάσατο τω Πνεύματι ο Ιησούς , και είπεν∙ Εξομολογούμαι σοι, Πάτερ, Κύριε του ουρανού και της γης, ότι απέκρυψας ταύτα από σοφών και συνετών, και απεκάλλυψας αυτά νηπίοις∙ ναι, ο Πατήρ, ότι ούτως εγένετο ευδοκία έμπροσθεν σου. Δόξα. Ταις του Ιεράρχου, πρεσβείαις ελεήμον, εξάλειψον τα πλήθη, των εμών εγκλημάτων. Και νυν. Ταίς της Θεοτόκου, πρεσβείαις ελεήμον, εξάλειψον τα πλήθη, των εμών εγκλημάτων. Στίχ. Ελέησόν με ο Θεός κατά το μέγα έλεος σου και κατά το πλήθος των οικτιρμών σου, εξάλειψον το ανόμημά μου. Προσόμοιον. Ήχος πλ. β'. Όλην αποθέμενοι Άγιε Ανάργυρε Ρωσίας πάσης το κλέος της Συμφερουπόλεως ένδοξε διδάσκαλε και Επίσκοπε τας δεινάς μάστιγας των αρρωστηματων πυρετών τε και τα τραύματα των προσιοντων σοι ίασαι Λουκά τω ελέει σου και ταις ικετηρίαις προς τον σον Φιλάνθρωπον Κύριον. Πάντιμε ακέστορ ελπις κεκμηκότων αρραγής μη επιλάθη δωρήσασθε πάσι τα ευφρόσυνα. Το «Σώσον ο Θεός τον λαόν σου» κ.τ.λ. Ωδή ζ'. Οι εκ της Ιουδαίας. Άγιε του Θεού… Τη ση σκέπη προστρέχω Ιεράρχα αιτούμενος την καρδιάν μου την γεμουσαν ακάνθας της υπερηφανίας και δαιμόνων θρασύτητος αποκαθάραι ταις σαις εντεύξεσι Λουκά μου. Άγιε του Θεού… Αγιώτατε Πάτερ νοητών Αιθιόπων και κακοτρόπων βροτών συμβασως αλόγου και της κακοπραγίας ανωτέρους συντήρησον τους εξαιτούντας Λουκά την σην επικουρίαν. Δόξα Πατρί… Στηριγμόν εν τη θλίψει εν πελάγει του βίου του Σαγματά η μονή τα λείψανα σου πατερ κατεχουσα το θαρσος καθ' εκαστην αρύεται. Ίνα προς πλάτος χαρας της όντως καταντήση. Και νύν… Ιησού τας αγκάλας της θερμής σου αγάπης και θυμηδίας ομού υπάνοιξον μοι Σώτερ λιταίς της σης τεκούσης ίνα ψάλλω γηθόμενος ο των Πατέρων ημων Θεός ευλογητός ει. Ωδή η'. Τον Βασιλέα. Άγιε του Θεού… Ατρέμας Πάτερ προ των βημάτων αθέων ωμολόγησας Χριστόν Εσταυρωμένον ον μη διαλίπης υπέρ ημών λιτάζων. Άγιε του Θεού… Σοφίας μάκαρ της θεικής ων δοχείον τον θυμόν και ταραχώδεις εννοήσεις θραύσον της ψυχής μου Λουκά σημειοφόρε. Δόξα Πατρί… Άγιε λύσον της ταλαιπώρου ψυχής μου και του σώματος τους πονους και οδύνας, συ γαρ, Αρχιθύτης τυγχάνεις και ακέστωρ. Και νύν… Ισχύς η όντως και η ελπίς και το φάος ,η παράκλησης και ίαμα κατ' άμφω Δέσποινα υπάρχεις ημών των ορθοδόξων. Ωδή θ'. Κυρίως Θεοτόκον. Άγιε του Θεού… Ιάτρευσον τας νόσους των ψυχοπασχόντων και αλγουμένων Λουκά υπέρ έννοιαν διευθετών τας εννοίας αυτών μακάριε. Άγιε του Θεού Ως μέλισσα ετρύγεις την σοφίαν πάσσαν επί της γης Ιεράρχα αοίδιμε διο νοός μοου απέλασον την σκοτόμαιναν. Δόξα Πατρί… Ηδέως οι Πατέρες μάνδρας Σαγματίου τα σα οστά ως μαργάρους κατέχοντες επιζητούσιν θεόφρον την σην αντίληψιν. Και νύν… Λαόν των ορθοδόξων φύλαττε εκ λύκων αιρετικών Παναγία Πανύμνητε αποκαλύπτουσα πάσαν αυτών κακότητα. Το «Άξιον εστί», και τα Μεγαλυνάρια. Χαίροις επισκόπων ο κοινωνός της Ρωσίας πάσης ο θεόσοφος ιιατρός χαίροις της Κριμαίας ο θείος ποιμενάρχης Λουκά των Ορθοδόξων ο νέος άγιος. Έχων την σοφίαν παρά Θεού των νενοσηκότων εθεράπευες τα δεινά και τους πεπτοκότας εν λάκκω των αθέων τη ση δυνάμει Πάτερ Λουκά εξήρπασας. Πάντα τα ονείδη δια Χριστόν, φύλακας διώξεις και αικίας σωματικάς σκύβαλα ηγήσω και έφερες γενναίως Λουκά σημειοφόρε και ακατάβλητε. Θαύματα τεράστια τω λαώ η σεπτή σωρρός σου εν Ρωσία επιτελε'ι, και εν Σαγματίω, εκ ταύτης αι μερίδες εκβλύζουσιν ιάσεις Λουκά τοις πάσχουσι. Ηύγασας ως ήλιος παμφαής εν Συμφερουπόλει τας χορείας των ευσεβών και της αθεΐας εμείωσας το σκότος, εν χώρα της Ρωσίας Λουκά αοίδιμε. Μάνδρα των θρεμμάτων των λογικών εν τω Σαγματίω ταις πρεσβείαις σου προς Χριστόν φύλαττε θεόφρων εκ πάσης κακουργίας δαιμόνων των εχθίστων Λουκά πανάριστε. Πάσαι των αγγέλων αι στρατιαί… Τρισάγιον, είτα… Απολυτίκιον. Ήχος πλ. Του α'. Τον συνάναρχον λόγον. Ιατρόν και ποιμένα, Λουκά τιμήσωμεν, Συμφερουπόλεως ποίμνης, Αρχιερέα λαμπρόν, τον βαστάσαντα Χριστού τα θεία στίγματα, τας εξορίας, τα δεινά, εγκλεισμούς εν φυλακαίς, τας θλίψεις και τα ονείδη, τον επ'� εσχάτων φανέντα, εν τη Ρωσία νέον Άγιον. Εκτενής και Απόλυσις, μεθ' ην το εξής. Ήχος β'. Ότε εκ του ξύλου. Πάτερ Ιεράρχα του Χριστού, ένδοξε Λουκά μη κατόκνει, επιστασίαις σου, εν ποικίλαις θλίψεσι και περιστάσεσι, συντηρών τον φιλόχριστον λαόν του Κυρίου, τον επικαλούμενον εν ευλαβεία πολλή, όνομα το σον θεοφόρε, και υμνολογούντα ενθέως, θαύματα και βίον σου τον άγιον. Δέσποινα πρόσδεξαι τας δεήσεις των δούλων σου, και λύτρωσαι ημάς, από πάσης ανάγκης και θλίψεως. Την πάσαν ελπίδα μου εις σε ανατίθημι, Μήτερ του Θεού. φύλαξόν με υπό την σκέπην σου. Δι' ευχών των αγίων πατέρων ημών, Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός, ελέησον ημάς. Αμήν.
Ευλογήσαντος του Ιερέως, το Κύριε εισάκουσον, το Θεός Κύριος και το εξης του Αγίου.
Ηχος δ'. Ο Υψωθείς εν τω Σταυρώ.
Ως Ιεράρχης του Χριστού αιγληφόρος, και ιατρός των ασθενούντων μερόπων, και πρεσβευτής Λουκά προς τον Φιλάνθρωπον, τους επιζητούντας σου, την θεόσδοτον χάριν, μη ελλείπης άγιε, από πάσης ανάγκης, και χαλεπών του βίου αναγκών, διαφυλάττων, ταις θειαις πρεσβείαις σου.
Θεοτοκίον.
Ου σιωπήσωμέν ποτε Θεοτόκε, τα δυναστείας σου λαλειν οι ανάξιοι* ει μη γαρ συ προιστασο πρεσβεύουσα, τις ημας ερρύσατο, εκ τοσούτων κινδύνων; τις δε διεφύλαξεν, εως νυν ελευθέρους; ουκ αποστώμεν Δέσποινα εκ σου σους γάρ δούλους σώζεις, αει εκ παντοίων δεινών.
Ο Ν ' ψαλμός και ο κανών ου η ακροστιχίς.
«Λουκά ιατρέ τους νοσούντας ίασαι. Ιωήλ»
Ωδή α'. Ηχος πλ. δ'. Υγράν διοδεύσας.
Λουκά Αρχιθύτα τον Ιησούν, πάντοτε δυσώπει , υπέρ πάντων ημων λιταίς, νόσων λυτρωθήναι δυσιάτων , και δυσπραγίας του βίου πανόλβιε.
Ορμάς τας ατάκτους των ηδονών , Λουκά και εννοίας , ψυχοφθόρους των γεηρών , τη ση προστασία Ιεράρχα , εκ της ψυχής μου ανάσπασον πρόρριζον.
Υφέρπων δολίως ο πονηρός , προσβάλλει με όντως , αρρωστήμασι τοις δεινοίς , αλλ' ως θεοκίνητος ακέστωρ*, την ιατρείαν Λουκά δος μοι τάχιστα.
Θεοτοκίον.
Καμάτου του σώματος και ψυχής , τους δούλους σου Μήτερ , ελευθέρωσον σαις λιταίς , και χάρισαι πάσι την Ελπίδα , του πλατυσμού καί ανέσεως Δέσποινα .
Ωδή γ'. Ουρανίας αψίδος.
Απορρήτως την χάριν , τα σα οστά δίδωσι , τοις προσερχομένοις εν πίστει , ταύτα ασπάσα-σθαι , εν Σαγματά τη Μονή , και εν τη χώρα Ρωσίας , ως πηγή αείρροος , Λουκά αοίδιμε .
Ιαθήναι λιταίς σου , παρακαλώ άγιε , εκ της ταραχής του νοός μου , και της δειλίας μου , συ γαρ ως εύτολμος , εν τοις καιροίς τοις εσχάτοις , Χριστού την αλήθειαν , Λουκά εκήρυξας .
Αρχιθύτης υπάρχων , εν ουρανώ έπαρον , τας σεπτός σου χείρας θεόφρον , προς τον Φιλάν-θρωπον , απαλλαγήναι με , αμπλακημάτων παντοίων , ως αν την σωτήριον , τρίβον πορεύσωμαι .
Θεοτοκίον.
Τας συμβάσεις του βίου , και δυσμενή σκάνδαλα , τας επιφοράς του βελίαρ , και μηχανήματα , γηίνων θέλγητρα , καί των ματαίων ορέξεις , αφ' ημών άπόστησον , Παντοβασίλισσα.
Διάσωσον , ω Ιεράρχα Λουκά τους σε ανυμνούντας , εκ κινδύνων και πονηρών καταστάσεων , και εκ των νόσων κατ' άμφω , σημειοφόρε.
Επίβλεψον , εν ευμενεία Πανύμνητε Θεοτόκε , επί την εμήν χαλεπήν του σώματος κάκωσιν , και ίασαι της ψυχής μου το άλγος .
Αίτησις , και το Κάθισμα.
Πρεσβεία θερμή.
Εν χρόνοις τοίς νυν , Λουκά Αρχιεπίσκοπε , εφάνης πιστοίς , παραμυθία άφατος , διό μη παύση άγιε , συντηρών προμηθεία τη κρείττονι , ως παρρησίαν σχών εν ουρανώ , τους πόθω φωνούντας το σόν όνομα .
Ωδή δ'. Εισακήκοα Κύριε.
Ρίζαν έκκοψον άγιε , της δαιμονικής σαφώς αθεότητος , και Λουκά προς αγαθότητα, ίθυνας ψυχάς των ανυμνούντων σε.
Επί σοι τας ελπίδας μου , έχων Ιεράρχα σεβασμιώτατε , νυσταγμόν της ραθυμίας μου , στή-σαι ο φιλόϋλος εφίεμαι.
Τω φλογμώ παραβάσεων , και ασεβημάτων Λουκά Επίσκοπε , εκτακείσαν την καρδίαν μου , δρόσισον ρανίσι του ελέους σου.
Θεοτοκίον.
Ο υπάρχων αχώρητος , και πληρών τα πάντα Θεός εχώρησεν , εν τη μήτρα σου Πανάμωμε , ον υπέρ ημών αεί ικέτευε.
Ώδή ε' Φώτισον ημάς.
Υψωσον Λουκά , προς την άνωθεν λαμπρότητα , τα νοήματα ημών των εμπαθών , διαλύων αμαρτίας τα φαντάσματα.
Στόνον των ψυχών , και σωμάτων τα αλγήματα , Ιεράρχα ζωηφόροις σου λιταίς , μη ελλιπής ιατρεύσαι των τιμώντων σε.
Νυν εν Σαγματά , τας μερίδας των λειψάνων σου , οι μονάζοντες κατέχοντες Λουκά , ταις ευχαίς σου εκζητούσι την ειρήνευσιν.
Θεοτοκίον.
Ον υπερφυώς , Θεοτόκε απεκύησας , δυσωπούσα μη ελλείπης εσαεί , εκλυτρώσασθαι ημάς εξ απογνώσεως.
Ωδή στ'. Την δέησιν εκχεώ.
Συστήματα πονηρών εκύκλωσαν , τας ψυχάς ημών Λουκά Ιεράρχα , και σαρκικών τα αμέτρητα πάθη , προς ακρασίας τον λάκκον καθέλκουσιν , ημάς τους κράζοντας προς σέ εκ φθοράς τους ικέτας σου λύτρωσον.
Οδήγησον προς λιμένα εύδιον , Ιεράρχα του Χριστού τους πεσόντας , εν κλυδωνίω της ζά-
ζάλης του βίου και εν αβύσσω παγιδων του οφεως ως κεκτημενος προς Θεόν την καλην παρησίαν πανεύφημε. Δόξα Πατρί… Υπαρχων τωνλογισμών αναπλεως Ιεραρχα πολυφρόντιδος βιου και μερίμνων καθ' εκάστην ο τάλας εν ηδοναίς ψυχοφθόροις του σώματος εκ βαθους αίρω την φωνήν προς το θείον με φως καθοδηγησον. Και νύν… Νυν βαρει των εμπαθών πταισμάτων μου καλυφθησα η καρδία μου σθενει, και μη τολμών ατενίσαι προς ύψος του ουρανού Θεοτόκε ο άσωτος αιτούμαι αφεσιν κακών πανσενει σου πρεσβεία Θεόνυμφε. Διάσωσον ω Ιεράρχα Λουκά τους σε ανυμνούντας εκ κινδύνων και πονηρών καταστάσεων και εκ των νόσων κατ' άμφω σημαιοφόρε. Άχραντε η δια λόγου τον Λόγον ανερμηνεύτως, έπ' εσχάτων των ημερών τεκούσα δυσώπησον, ως έχουσα μητρικήν παρρησίαν. Αίτησις και το Κοντάκιον. Ήχος β'. Τοις των αιμάτων σου. Ως Ιεράρχης Λουκά αξιάγαστε Συμφερουπόλεως πασης ο προεδρος τοις προσιούσιν εν πίστει τη λάρνακα των σων λειψάνων αγίασον χαριτι παρέχων κατ' άμφω την ίασιν. Και ευθύς τό Προκείμενον. Ήχος δ' Δίκαιος ως φοίνιξ ανθήσει, και ωσεί κέδρος η εν τω Λιβάνω πληθυνθήσεται. Στίχος. Πεφυτευμένος εν τω Οίκω Κυρίου, εν ταις αυλαίς του Θεού ημών εξανθήσουσιν. Ευαγγέλιον. Εκ του κατά Λουκάν (ΣΤ΄. 17-19) Τω καιρώ εκείνω ήλθε προς τον Ιησούν όχλος μαθητών αυτού, και πλήθος πολύ λαού, από πάσης της Ιουδαίας και Ιερουσαλήμ και της παραλίου Τύρου και Σιδώνος, οι ήλθαν ακούσαι αυτού, και ιαθήναι από των νόσων αυτών, και οι οχλούμενοι υπό πνευμάτων ακαθάρτων και εθεραπεύοντο. Και πας ο όχλος εζήτει απτεσθαι αυτού∙ ότι δύναμις παρ' αυτού εξήρχετο, και ιάτο πάντας. (Θ΄. 1-2) Συγκαλεσάμενος δε τους δώδεκα Μαθητάς αυτού έδωκεν αυτοίς δύναμιν και εξουσίαν επί πάντα τα δαιμόνια, και νόσους θεραπεύειν. Και απέστειλέν αυτούς κηρύσειν την βασιλείαν του Θεού, και ιάσθαι τους ασθενούντας. (Ι΄. 16-21). Και έλεγεν αυτοίς. Ο ακούν υμών , εμού ακούει∙ και ο αθετών υμάς, εμέ αθετεί∙ ο δε εμέ αθετών , αθετεί τον αποστείλαντά με. Υπέστρεψαν δε οι εβδομήκοντα μετά χαράς , λέγοντες. Κύριε, και τα δαιμόνια υποτάσσεται ημίν εν τω ονόματί σου. Είπε δε αυτοίς. Εθεώρουν τον Σατανάν ως αστραπήν εκ του ουρανού πεσόντα. Ιδού δίδωμι υμίν την εξουσίαν του πατείν επάνω όφεων και σκορπίνων , και επί πάσαν την δύναμιν του εχθρού , και υμάς ου μη αδικήση. Πλήν εν τούτω μη χαίρετε, ότι τα πεύματα υμίν υποτάσσεται∙ χαίρετε δε μάλλον , ότι τα ονόματα υμών εγράφη εν τοίς ουρανοίς. Εν αυτή τη ώρα ηγαλιάσατο τω Πνεύματι ο Ιησούς , και είπεν∙ Εξομολογούμαι σοι, Πάτερ, Κύριε του ουρανού και της γης, ότι απέκρυψας ταύτα από σοφών και συνετών, και απεκάλλυψας αυτά νηπίοις∙ ναι, ο Πατήρ, ότι ούτως εγένετο ευδοκία έμπροσθεν σου. Δόξα. Ταις του Ιεράρχου, πρεσβείαις ελεήμον, εξάλειψον τα πλήθη, των εμών εγκλημάτων. Και νυν. Ταίς της Θεοτόκου, πρεσβείαις ελεήμον, εξάλειψον τα πλήθη, των εμών εγκλημάτων. Στίχ. Ελέησόν με ο Θεός κατά το μέγα έλεος σου και κατά το πλήθος των οικτιρμών σου, εξάλειψον το ανόμημά μου. Προσόμοιον. Ήχος πλ. β'. Όλην αποθέμενοι Άγιε Ανάργυρε Ρωσίας πάσης το κλέος της Συμφερουπόλεως ένδοξε διδάσκαλε και Επίσκοπε τας δεινάς μάστιγας των αρρωστηματων πυρετών τε και τα τραύματα των προσιοντων σοι ίασαι Λουκά τω ελέει σου και ταις ικετηρίαις προς τον σον Φιλάνθρωπον Κύριον. Πάντιμε ακέστορ ελπις κεκμηκότων αρραγής μη επιλάθη δωρήσασθε πάσι τα ευφρόσυνα. Το «Σώσον ο Θεός τον λαόν σου» κ.τ.λ. Ωδή ζ'. Οι εκ της Ιουδαίας. Άγιε του Θεού… Τη ση σκέπη προστρέχω Ιεράρχα αιτούμενος την καρδιάν μου την γεμουσαν ακάνθας της υπερηφανίας και δαιμόνων θρασύτητος αποκαθάραι ταις σαις εντεύξεσι Λουκά μου. Άγιε του Θεού… Αγιώτατε Πάτερ νοητών Αιθιόπων και κακοτρόπων βροτών συμβασως αλόγου και της κακοπραγίας ανωτέρους συντήρησον τους εξαιτούντας Λουκά την σην επικουρίαν. Δόξα Πατρί… Στηριγμόν εν τη θλίψει εν πελάγει του βίου του Σαγματά η μονή τα λείψανα σου πατερ κατεχουσα το θαρσος καθ' εκαστην αρύεται. Ίνα προς πλάτος χαρας της όντως καταντήση. Και νύν… Ιησού τας αγκάλας της θερμής σου αγάπης και θυμηδίας ομού υπάνοιξον μοι Σώτερ λιταίς της σης τεκούσης ίνα ψάλλω γηθόμενος ο των Πατέρων ημων Θεός ευλογητός ει. Ωδή η'. Τον Βασιλέα. Άγιε του Θεού… Ατρέμας Πάτερ προ των βημάτων αθέων ωμολόγησας Χριστόν Εσταυρωμένον ον μη διαλίπης υπέρ ημών λιτάζων. Άγιε του Θεού… Σοφίας μάκαρ της θεικής ων δοχείον τον θυμόν και ταραχώδεις εννοήσεις θραύσον της ψυχής μου Λουκά σημειοφόρε. Δόξα Πατρί… Άγιε λύσον της ταλαιπώρου ψυχής μου και του σώματος τους πονους και οδύνας, συ γαρ, Αρχιθύτης τυγχάνεις και ακέστωρ. Και νύν… Ισχύς η όντως και η ελπίς και το φάος ,η παράκλησης και ίαμα κατ' άμφω Δέσποινα υπάρχεις ημών των ορθοδόξων. Ωδή θ'. Κυρίως Θεοτόκον. Άγιε του Θεού… Ιάτρευσον τας νόσους των ψυχοπασχόντων και αλγουμένων Λουκά υπέρ έννοιαν διευθετών τας εννοίας αυτών μακάριε. Άγιε του Θεού Ως μέλισσα ετρύγεις την σοφίαν πάσσαν επί της γης Ιεράρχα αοίδιμε διο νοός μοου απέλασον την σκοτόμαιναν. Δόξα Πατρί… Ηδέως οι Πατέρες μάνδρας Σαγματίου τα σα οστά ως μαργάρους κατέχοντες επιζητούσιν θεόφρον την σην αντίληψιν. Και νύν… Λαόν των ορθοδόξων φύλαττε εκ λύκων αιρετικών Παναγία Πανύμνητε αποκαλύπτουσα πάσαν αυτών κακότητα. Το «Άξιον εστί», και τα Μεγαλυνάρια. Χαίροις επισκόπων ο κοινωνός της Ρωσίας πάσης ο θεόσοφος ιιατρός χαίροις της Κριμαίας ο θείος ποιμενάρχης Λουκά των Ορθοδόξων ο νέος άγιος. Έχων την σοφίαν παρά Θεού των νενοσηκότων εθεράπευες τα δεινά και τους πεπτοκότας εν λάκκω των αθέων τη ση δυνάμει Πάτερ Λουκά εξήρπασας. Πάντα τα ονείδη δια Χριστόν, φύλακας διώξεις και αικίας σωματικάς σκύβαλα ηγήσω και έφερες γενναίως Λουκά σημειοφόρε και ακατάβλητε. Θαύματα τεράστια τω λαώ η σεπτή σωρρός σου εν Ρωσία επιτελε'ι, και εν Σαγματίω, εκ ταύτης αι μερίδες εκβλύζουσιν ιάσεις Λουκά τοις πάσχουσι. Ηύγασας ως ήλιος παμφαής εν Συμφερουπόλει τας χορείας των ευσεβών και της αθεΐας εμείωσας το σκότος, εν χώρα της Ρωσίας Λουκά αοίδιμε. Μάνδρα των θρεμμάτων των λογικών εν τω Σαγματίω ταις πρεσβείαις σου προς Χριστόν φύλαττε θεόφρων εκ πάσης κακουργίας δαιμόνων των εχθίστων Λουκά πανάριστε. Πάσαι των αγγέλων αι στρατιαί… Τρισάγιον, είτα… Απολυτίκιον. Ήχος πλ. Του α'. Τον συνάναρχον λόγον. Ιατρόν και ποιμένα, Λουκά τιμήσωμεν, Συμφερουπόλεως ποίμνης, Αρχιερέα λαμπρόν, τον βαστάσαντα Χριστού τα θεία στίγματα, τας εξορίας, τα δεινά, εγκλεισμούς εν φυλακαίς, τας θλίψεις και τα ονείδη, τον επ'� εσχάτων φανέντα, εν τη Ρωσία νέον Άγιον. Εκτενής και Απόλυσις, μεθ' ην το εξής. Ήχος β'. Ότε εκ του ξύλου. Πάτερ Ιεράρχα του Χριστού, ένδοξε Λουκά μη κατόκνει, επιστασίαις σου, εν ποικίλαις θλίψεσι και περιστάσεσι, συντηρών τον φιλόχριστον λαόν του Κυρίου, τον επικαλούμενον εν ευλαβεία πολλή, όνομα το σον θεοφόρε, και υμνολογούντα ενθέως, θαύματα και βίον σου τον άγιον. Δέσποινα πρόσδεξαι τας δεήσεις των δούλων σου, και λύτρωσαι ημάς, από πάσης ανάγκης και θλίψεως. Την πάσαν ελπίδα μου εις σε ανατίθημι, Μήτερ του Θεού. φύλαξόν με υπό την σκέπην σου. Δι' ευχών των αγίων πατέρων ημών, Κύριε Ιησού Χριστέ ο Θεός, ελέησον ημάς. Αμήν.
Βιβλιοπαρουσιάσεις
Τίτλος βιβλίου : «Αρχιεπίσκοπος Λουκάς Βόινο-Γιασενέτσκι, ένας άγιος ποιμένας και γιατρός χειρουργός (1877-1961)»,
Συγγραφέας : Αρχιμανδρίτης Νεκταρίος Αντωνόπουλος
Εκδόσεις : Ακρίτας
http://www.akritas.net.gr/eshop/product.php?productid=3&cat=24&bestseller
Τίτλος βιβλίου : Λόγοι και ομιλίες του Αρχιεπισκόπου Λουκά Κρημαίας
http://www.impantokratoros.gr/E6759098.el.aspx
Τίτλος βιβλίου : Στα βήματα του Αγίου Λουκά του γιατρού
Εκδόσεις : Ακρίτας παιδικά
http://www.akritas.net.gr/eshop/product.php?productid=455&cat=0&page=1
Συγγραφέας : Αρχιμανδρίτης Νεκταρίος Αντωνόπουλος
Εκδόσεις : Ακρίτας
http://www.akritas.net.gr/eshop/product.php?productid=3&cat=24&bestseller
Τίτλος βιβλίου : Λόγοι και ομιλίες του Αρχιεπισκόπου Λουκά Κρημαίας
http://www.impantokratoros.gr/E6759098.el.aspx
Τίτλος βιβλίου : Στα βήματα του Αγίου Λουκά του γιατρού
Εκδόσεις : Ακρίτας παιδικά
http://www.akritas.net.gr/eshop/product.php?productid=455&cat=0&page=1
Φωτογραφίες από τον Αγιο Λουκά
Στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθηνση μπορείτε να δείτε διάφορες φωτογραφίες από τον Αγιο Λουκά :
http://www.rel.gr/photo/thumbnails.php?album=59
http://www.rel.gr/photo/thumbnails.php?album=59
Ομιλίες για τον Αγιο Λουκά σε μορφή mp3
Μια μητέρα διηγείται στην κόρη της τον βίο του Αγίου Αρχιεπισκόπου Λουκά :
http://www.pigizois.net/arxodariki/mikroarxodariki.htm
Ακούστε την συγκλονιστική μαρτυρία ενός μεγάλου θαύματος του Αγίου Λουκά του Ιατρού και Αρχιεπισκόπου Κριμαίας από το μικρό Ναζάρ, ταλαντούχο πιανίστα.
Ηχογραφημένη εκπομπή από τον ραδιοφωνικό σταθμό 91,2 FM Πειραϊκή Εκκλησία
(διάρκεια: 54:34, μέγεθος: 12,4 MB).
http://mystakidis.com/istologio/files/audio/ag_loukas_nazar_xeria.mp3
Στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθηνση μπορείτε να ακούσετε μια ομιλία του Αρχιμ. Νεκτάριο Αντωνόπουλο για τον Αγιο Λουκά.
http://www.pigizois.net/omilies_semin/Arx_loykas_01.mp3 ( α´ μέρος )
http://www.pigizois.net/omilies_semin/Arx_loykas_02.mp3 ( β´ μέρος )
http://www.pigizois.net/arxodariki/mikroarxodariki.htm
Ακούστε την συγκλονιστική μαρτυρία ενός μεγάλου θαύματος του Αγίου Λουκά του Ιατρού και Αρχιεπισκόπου Κριμαίας από το μικρό Ναζάρ, ταλαντούχο πιανίστα.
Ηχογραφημένη εκπομπή από τον ραδιοφωνικό σταθμό 91,2 FM Πειραϊκή Εκκλησία
(διάρκεια: 54:34, μέγεθος: 12,4 MB).
http://mystakidis.com/istologio/files/audio/ag_loukas_nazar_xeria.mp3
Στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθηνση μπορείτε να ακούσετε μια ομιλία του Αρχιμ. Νεκτάριο Αντωνόπουλο για τον Αγιο Λουκά.
http://www.pigizois.net/omilies_semin/Arx_loykas_01.mp3 ( α´ μέρος )
http://www.pigizois.net/omilies_semin/Arx_loykas_02.mp3 ( β´ μέρος )
Abonnieren
Posts (Atom)